XXIX.
Greu m' es a durar,
Quar aug tal descrezensa
Dir ni semenar;
E no m platz ni m' agensa;
Qu' om non deu amar
Qui fai desmantenensa
A so don totz bes
Ven e nais et es
Salvamens e fes;
Per qu' ieu farai parvensa
En semblan que m pes.
No us meravilhes
Negus, si eu muov guerra
Ab fals mal apres
Qu' a son poder soterra
Totz bos faitz cortes,
E 'ls encauss' e 'ls enserra:
Trop se fenh arditz,
Quar de Roma ditz
Mal, qu' es caps e guitz
De totz selhs qu' en terra
An bos esperitz.
En Roma es complitz
Totz bes, e qui 'ls li pana
Sos sens l' es falhitz;
Quar si meteys enguana,
Qu' elh n' er sebellitz,
Don perdra sa ufana:
Dieus auia mos precx,
Que selhs qu' an mals becx,
Joves e senecx,
Contra la ley romana,
Caion dels bavecx.
Roma, selhs per pecx
Tenc totz e per gent grossa,
Per orbs e per secx,
Que lur carns e lur ossa
Cargon d' avols decx,
Don caion en la fossa,
On lur es sermatz
Pudens focx malvatz,
Don mais desliatz
No seran del trasdossa
Qu' an de lurs peccatz.
Roma, ges no m platz
Qu' avols hom vos combata;
Dels bos avetz patz,
Q' usquecx ab vos s' aflata:
Dels fols lurs foldatz
Fes perdre Damiata;
Mas li vostre sen
Fan sels ses conten
Caytiu e dolen,
Que contra vos deslata,
Ni regna greumen.
Roma, veramen
Sai e cre ses duptansa,
Qu' a ver salvamen
Aduretz tota Fransa;
Oc, e l' autra gen
Que us vol far ajudansa.
Mas so que Merlis
Prophetizan dis
Del bon rey Loys
Que morira en pansa,
Ara s' esclarzis.
Piegz de Sarrazis
E de pus fals coratge,
Heretiers mesquis
Son qui vol lur estatge;
Ins el foc d' abis,
Vay en loc de salvatge,
En dampnatio,
Quar selhs d' Avinho
Baysses, don m' es bo,
Roma, lo mal pezatge,
Don grans merces fo.
Roma, per razo
Avetz manta destorta
Dressad' a bando;
Et uberta la porta
De salvatio
Don era la claus torta,
Que ab bon govern
Bayssatz folh esquern;
Qui sec vostr' estern,
L' angel Michel lo 'n porta,
E 'l garda d' ifern.
L' estiu e l' yvern
Deu hom ses contradire,
Roma, lo cazern
Legir, si que no s vire;
E quan ve l' esquern
Cum Iehus pres martire,
Albir se lo cas
Si 's bos crestias;
S' adoncx non a cossire,
Totz es fols e vas.
Roma, los trefas
E sa leys sospechoza
Als fols gigz vilas,
Per que fos de Tolosa
On d' enjans certas
Non es doncx vergonhoza,
Ni ans de dos ans;
Mas si 'l coms prezans
Cove qu' els engans
Lays e la fe duptoza,
E restaur' els dans.
Roma, lo reys grans
Qu' es senhers de dreytura,
Als falses Tolzans
Don gran mal' aventura,
Quar tot a sos mans
Fan tan gran desmezura,
Q' usquecx lo rescon
E torbon est mon:
E 'lh comte Raymon
S' ab elhs plus s' asegura,
No 'l tenray per bon.
Roma, be s cofon
E val li pauc sa forsa,
Qui contra vos gron,
Ni bast castelh ni forsa,
Quar en tan aut mon
No s met ni no s' amorsa,
Que dieus non recort
Son erguelh e 'l tort
Don pert tota s' escorsa,
E pren dobla mort.
Roma, be m conort,
Qu' el coms ni l' emperaire,
Pueys que son destort
De vos, no valon gayre;
Quar lur folh deport
E lur malvat veiaire
Los fatz totz cazer,
A vostre plazer,
Q' us no s pot tener;
Sitot s' es guerreiayre,
Non li val poder.
Roma, ieu esper
Que vostra senhoria
E Fransa, per ver,
Cuy no platz mala via,
Fassa dechazer
L' erguelh e l' eretgia,
Fals heretges quetz
Que non temon vetz,
Ni cre als secretz;
Tan son ples de feunia
E de mals pessetz!
Roma, be sabetz
Que fort greu lur escapa
Qui au lor decretz;
Aissi tendon lur trapa
Ab falces trudetz,
Ab que quascus s' arrapa;
Totz son sortz e mutz,
Qu' el lur tolh salutz
Don quecx es perdutz,
Qu' ilh n' an capel o capa,
E remanon nutz.
Clauzis e sauputz
Naysson, senes falhida,
Que lur malvada vida
Qu' anc negus vertutz
No fe, ni ges auzida,
Non avem sivals,
E si fos leyals
Lur vida mortals,
Dieus crey l' agra eyssauzida;
Mas non es cabals.
Qui vol esser sals
Ades deu la crotz penre
Per heretiers fals
Dechazer e mespenre;
Qu' el celestials
Hi venc son bras estendre,
Tot per sos amicx;
E pus tals destricx
Pres, ben es enicx
Selh que no 'l vol entendre
Ni creyr' als chasticx.
Roma, si pus gicx
Renhar selhs que us fan anta
Al Sant Esperitz,
Quant hom lor o aconta,
Tan son fols mendicx
Q' us ab ver no s' afronta,
No y auras honor;
Roma, li trachor
Son tan ples d' error
Qu' on plus pot quascus monta
Quecx jorn sa follor.
Roma, folh labor
Fa qui ab vos tensona;
De l' emperador
Dic, s' ab vos no s' adona,
Qu' en gran deshonor
Ne venra sa corona,
E sera razos.
Mas pero ab vos
Leu troba perdos
Qui gen sos tortz razona,
Ni n' es angoissos.
Roma, 'l glorios
Que a la Magdalena
Perdonet, don nos
Esperan bona estrena;
Que tans ditz fals semena,
Fassa d' aital for
Elh e son thezor
E son malvat cor
Cum heretiers mor.
Germonde, dame de Montpellier.
